Góc nhìn pháp lý về công tác hậu kiểm chứng nhận OCOP nhìn từ vụ cà phê Dạ Thảo

Cà phê Dạ Thảo – cà phê giả

Tuy nhiên, lợi dụng niềm tin của người tiêu dùng vào các sản phẩm có nhãn hiệu OCOP nên rất nhiều đối tượng đã tổ chức làm giả các sản phẩm có nhãn hiệụ OCOP để đưa hàng kém chất lượng ra thị trường, lừa dối người tiêu dùng và thể hiện sự thách thức coi thường pháp luật, làm ảnh hưởng đến uy tín của chương trình OCOP.

Điển hình nhất là ngày 9/6/2025, Công an tỉnh Phú Yên khởi tố bà Đặng Thị Hòa Hiệp (53 tuổi, chủ Doanh nghiệp tư nhân Đại Chúng - Dạ Thảo, tại thị trấn Phú Thứ, huyện Tây Hòa) để điều tra tội "sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm".

Trước đó, cơ quan chức năng phát hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh cà phê Dạ Thảo có dấu hiệu bất thường nên tiến hành kiểm tra. Ngày 11/4/2025, lực lượng chức năng tạm giữ hơn 3,45 tấn cà phê bột (6.845 túi), xe bán tải và nhiều thiết bị sản xuất, phụ gia. Điều đáng nói là cũng chính doanh nghiệp này vào năm 2023 đã được UBND UBND huyện Tây Hòa (Phú Yên) cấp giấy chứng nhận sản phẩm đạt OCOP 3 sao cấp huyện cho sản phẩm cà phê Dạ Thảo.

Cà phê Dạ Thảo được UBND huyện Tây Hòa cấp giấy chứng nhận đạt OCOP 3 sao năm 2023.

Vụ việc Cà phê Dạ Thảo tại Phú Yên là một tình huống pháp lý nghiêm trọng, phản ánh tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả trong ngành thực phẩm, đặc biệt là các sản phẩm được chứng nhận OCOP. Sự việc này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng vào các sản phẩm nông sản chất lượng cao.

Doanh nghiệp tư nhân Đại Chúng – Dạ Thảo, do bà Đặng Thị Hòa Hiệp làm chủ, đã sản xuất và tiêu thụ hơn 17,6 tấn cà phê giả từ tháng 12/2024 đến tháng 4/2025. Sản phẩm này được quảng bá là cà phê "mộc nguyên chất", đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp huyện. Tuy nhiên, qua kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện sản phẩm có hàm lượng caffeine thấp hơn nhiều so với công bố, thậm chí chỉ từ 0,39–0,46%, thay vì ≥1% như ghi trên bao bì. Ngoài ra, doanh nghiệp này còn sử dụng chất phụ gia và hạt đậu nành để chế biến cà phê giả.

Ngay sau khi vụ việc này xảy ra, UBND huyện Tây Hòa đã ra thông báo thu hồi chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao đối với nhãn hiệu cà phê Dạ Thảo.

Cơ quan điều tra đã khởi tố bà chủ của nhãn hàng cà phê Dạ Thảo.

Hậu quả và bài học

Chủ thương hiệu cà phê Dạ Thảo đã vi phạm pháp luật về sản xuất, buôn bán hàng giả: Hành vi của bà Hiệp đã vi phạm Điều 192 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2023) về tội "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm". Theo đó, hành vi sản xuất và tiêu thụ hơn 17 tấn cà phê giả có thể bị xử lý hình sự với mức án từ 2 đến 7 năm tù, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại và tính chất vi phạm.

Đơn vị này cũng lạm dụng chứng nhận OCOP: Việc sử dụng chứng nhận OCOP 3 sao để gắn mác cho sản phẩm giả không chỉ là hành vi lừa dối người tiêu dùng mà còn làm giảm uy tín của chương trình OCOP. Chứng nhận này được cấp dựa trên các tiêu chí nghiêm ngặt về chất lượng và quy trình sản xuất, do đó việc lợi dụng chứng nhận này để tiêu thụ hàng giả là hành vi lạm dụng quyền lợi, cần được xử lý nghiêm minh.

Qua sự việc này, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng cần tăng cường giám sát và kiểm tra các sản phẩm được chứng nhận OCOP để đảm bảo chất lượng thực tế của sản phẩm. Việc thu hồi chứng nhận OCOP đối với sản phẩm cà phê Dạ Thảo là một bước đi cần thiết, nhưng cần có thêm các biện pháp để ngăn ngừa tình trạng tương tự xảy ra trong tương lai.

Đối với người tiêu dùng, họ bị lừa dối về chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng đến sức khỏe và niềm tin vào các sản phẩm nông sản Việt Nam.

Đối với doanh nghiệp chân chính, hành vi này làm giảm giá trị thương hiệu của các sản phẩm nông sản chất lượng từ chương trình OCOP, gây khó khăn cho việc xây dựng niềm tin thị trường.

Đối với cơ quan quản lý: Cần rút kinh nghiệm trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm để đảm bảo hiệu quả của các chương trình chứng nhận như OCOP. Qua đây cũng cần nhận thấy công tác thanh kiểm tra và hậu kiểm đối với các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP là vô cùng quan trọng, tránh lặp lại tình huống đáng tiếc như vụ việc này.

Vụ việc Cà phê Dạ Thảo là một bài học cảnh tỉnh về việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và duy trì uy tín của các chương trình chứng nhận sản phẩm nông sản. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng để xây dựng một thị trường thực phẩm minh bạch và an toàn.