Hương vị cội nguồn trong bánh chưng đất tổ

Lưu giữ hương vị của ẩm thực Việt truyền thống

Bánh chưng đất tổ - món ăn dân tộc được người dân Phú Thọ gìn giữ và phát triển.

Xã Cát Trù, nay là xã Hùng Việt, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ, là nơi được thiên nhiên ưu đãi với một dải bãi bồi đầy ắp phù sa, cây cối xanh tốt với những vườn lá dong xanh ngát trải dài. Cùng với đó, từ xa xưa, các bậc cha ông đã có truyền thống làm nghề gói bánh chưng để dâng lên Vua Hùng.

Đến nay, nghề làm bánh chưng không còn phổ biến như xưa nhưng vẫn luôn được người dân lưu giữ qua nhiều thế hệ. Để những giá trị truyền thống không bị mai một theo thời gian, người dân nơi đây đã tìm nhiều phương thức mới nhằm đưa bánh chưng thành sản phẩm chất lượng phục vụ thực khách có nhu cầu.

Trong đó có thể kể đến HTX nông thương Đất Tổ (khu Thượng Cát, xã Hùng Việt, huyện Cẩm Khê, Phú Thọ). Sản phẩm nổi bật nhất của HTX là bánh chưng đất tổ - một thương hiệu bánh hiếm hoi giữ lại được nguyên vẹn hương vị bánh chưng truyền thống. Điểm khác biệt của bánh chưng ở đây là được truyền lại từ xưa với mùi vị thơm dẻo của gạo nếp, ngọt bùi của đậu xanh, vị béo ngậy của thịt mỡ và mùi thơm đặc trưng của tiêu, hành, quyện cùng mùi lá dong ta ta.

Không chỉ có hương vị thơm ngon, sản phẩm còn rất được chú trọng về an toàn thực phẩm. HTX ký hợp đồng liên kết mua thịt lợn an toàn của Công ty An Tâm; gạo nếp của HTX SX gạo nếp gà gáy Mỹ Lung và KD DV Tổng Hợp, huyện Yên Lập.

Nghề nấu bánh chưng đã tạo ra công việc có thu nhập khá cho người dân huyện Cẩm Khê, Phú Thọ.

Hiện nay, mỗi tháng HTX sản xuất khoảng 4.000 cái bánh chưng, tạo việc làm thường xuyên cho 15 lao động với mức lương 7,5 triệu đồng/người/tháng. Vào các ngày lễ tết HTX cũng tuyển thêm các lao động mùa vụ, cao điểm có lúc lên đến 40 - 50 người. Chỉ tính riêng trong dịp tết 2022, HTX tiêu thụ ra thị trường 42.000 cái với giá bán từ 70.000 - 75.000 đồng/cái, doanh thu đạt 3 tỷ đồng.

Ngoài ra, để tạo việc làm thường xuyên cho lao động HTX phát triển thêm các sản phẩm như bánh dày, bánh dẻo, bánh nướng…

Bánh chưng đất tổ - niềm tự hào của người dân đất Việt

Theo ông Phạm Xuân Hiếu – Giám đốc HTX nông thương Đất Tổ cho biết, để tạo nên hương vị đặc biệt cho chiếc bánh, khâu chọn nguyên liệu đầu vào phải được thực hiện rất khắt khe, tỉ mỉ. Gạo nếp được chọn làm bánh phải là loại gạo nếp cái hoa vàng hoặc nếp nhung, những loại gạo đạt đủ yêu cầu về độ dẻo, đồng đều. Đỗ xanh được dùng làm nhân phải là loại đỗ hạt gié, nhỏ và được chế biến cẩn thận đến khi hấp chín nhân bánh mới thơm ngon. Thịt lợn phải chọn thịt ba chỉ hoặc thịt vai tươi sống vừa có nạc vừa có mỡ, xắt miếng to rồi ướp với hạt nêm, hạt tiêu cho ngấm vị. Đối với lá dong, phải chọn những chiếc lá vừa phải không quá già, cũng không được quá non vì điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến màu sắc của chiếc bánh.

Bánh được làm từ các nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên, không được có chất phụ gia, không chất bảo quản. Sau đó, bánh được gói hoàn toàn thủ công bởi các nghệ nhân đất tổ Phú Thọ. Khi gói bánh, người làm cần phải rất khéo léo, bánh gói vuông vức, độ chặt vừa phải, nếu như gói lỏng tay khi bánh chín sẽ bị nhão và không còn được vuông vắn.

Bánh chưng đất tổ mang hương vị thơm ngon hấp dẫn thực khách.

Khâu luộc bánh cũng rất quan trọng, bánh được xếp vào nồi, đổ ngập nước mưa sau đó được đun bằng củi từ 10 – 12 tiếng, khi luộc bánh phải túc trực củi, kiểm tra nước thường xuyên để tránh bánh bị cháy. Sau khi luộc chín, vớt ra rửa sạch lớp dầu ở vỏ lá, để ráo nước, bánh sẽ được hút chân không, đóng gói trước khi trao đến tay người tiêu dùng.

Bánh chưng đất tổ ngon chuẩn vị trong truyền thuyết, là đơn vị duy nhất được UBND tỉnh Phú Thọ lựa chọn làm bánh chưng dâng lễ Giỗ Tổ Vua Hùng 10/3 hàng năm tại Đền Hùng. Năm 2022, sản phẩm Bánh chưng đất tổ của HTX được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Bánh chưng đất tổ hiện được tiêu thụ trên gần 200 cửa hàng thực phẩm sạch tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và còn đưa ra nhiều nước khác như Phompenh, Singapore…

Sản phẩm OCOP bánh chưng đất tổ được giới thiệu, quảng bá rộng rãi.

Nói về định hướng trong tương lai, ông Phạm Xuân Hiếu – Giám đốc HTX nông thương Đất Tổ cho biết: “HTX sẽ tiếp tục phát triển thị trường tiêu thụ, ổn định chất lượng sản phẩm để làm hồ sơ đề nghị nâng cấp sản phẩm bánh chưng đất tổ lên sản phẩm OCOP 4 sao, đồng thời đề nghị công nhận sản phẩm OCOP 3 sao đối với sản phẩm bánh chưng đậu đỏ chay. Với sự quyết tâm, năng động của HTX, sự yêu nghề và mong muốn giữ gìn nghề truyền thống, sản phẩm của HTX nông thương Đất Tổ sẽ từng bước được nâng tầm giá trị, khẳng định thương hiệu trên thị trường và đưa nghề làm bánh chưng truyền thống của quê hương lên một tầm cao mới.”.