Gian nan canh tác gạo lứt đen Đắk Lắk
Vùng canh tác lúa tại huyện Ea Súp hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi giúp lúa trúng mùa, nông dân kinh doanh được giá |
Thành lập HTX giúp nông dân giải quyết khó khăn
Vùng canh tác lúa tại huyện Ea Súp (Đắk Lắk) có đặc điểm địa thế, thổ nhưỡng, khí hậu riêng nên thời gian canh tác ngắn, có giống lúa bản địa (gạo đen) đặc sắc, thời kỳ thu hoạch trùng với thời kỳ thu hoạch với thời điểm nhu cầu thị trường ở mức cao, lượng tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trong ngưỡng cho phép. Đây là điều kiện thuận lợi giúp ngành nông nghiệp địa phương phát triển. Tuy nhiên, dù điều kiện tự nhiên mang đến nhiều lợi thế lớn, vào thời gian trước có một số hộ dân do chưa hiểu rõ được tầm quan trọng của quy trình sản xuất lúa theo phương pháp hữu cơ, lạm dụng phân bón hóa học,…nên đã làm giảm chất lượng và giá trị giống lúa, đánh mất lợi thế về vùng nguyên liệu và đặc sản vùng miền.
Gạo đen Briết của HTX GNES đạt chứng nhận OCOP 3 sao năm 2021 |
Nhận ra việc thành lập các tổ hợp tác, HTX chính là phương hướng hiệu quả giúp xóa đói giảm nghèo và hỗ trợ nông dân giải quyết vấn đề, những người con của núi rừng Tây Nguyên đã cùng nhau chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và thành lập Hợp tác xã lấy tên là “HTX GNES”.
Sau khi thành lập năm 2019, các thành viên của HTX GNES đã tiến hành học hỏi quy trình sản xuất lúa tại các vùng Lúa - Tôm ở tỉnh An Giang và Cà Mau. Sau chuyến đi, đơn vị đã triển khai sản xuất gạo Briết theo quy trình hữu cơ tại khu vực Thôn 14a (xã Ya Tờ Mốt) và tiểu khu 249 (xã Ya Tờ Mốt). Đồng thời, tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ nông dân chia sẻ kiến thức, chuyển giao công nghệ, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp và nâng cao chất lượng cuộc sống tại khu vực nông thôn.
Nâng tầm hạt gạo đặc sản
Gạo Briết (cách gọi theo người Ê Đê bản địa) được trồng ở huyện Ea Súp khá hiếm, những nơi khác không dễ tìm mua. Hạt gạo có màu đen dù đã nấu chín. Nhờ giá trị dinh dưỡng cao, giàu chất sắt, chất xơ, vitamin, các chất chống oxy hóa (antioxidants) hơn hẳn gạo lứt (Brown Rice). Những năm qua, loại gạo này đã được người dân châu Á đặc biệt quan tâm và có nhiều tiềm năng tiêu thụ ở các thị trường khó tính như: Châu Âu, Bắc Mỹ. Giống lúa này là sản phẩm chính của HTX GNES, được công nhận là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu cấp tỉnh của Đắk Lắk và chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao năm 2021.
Đặc sản gạo đen Briết |
Khi đã ổn định vùng nguyên liệu, HTX cũng mạnh dạn mở rộng diện tích vụ lúa Đông xuân 2022 - 2023 nhằm đáp ứng tiêu chuẩn hữu cơ Nhật Bản (JAS Organic) và tạo thêm việc làm, gia tăng thu nhập cho 16 xã viên và hộ dân liên kết. HTX đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn bà con lựa chọn phân bón, chế phẩm sinh học, mẫu đất, nước; đồng thời cùng trao đổi, lắng nghe, chia sẻ và động viên lẫn nhau kiên trì khắc phục trước những khó khăn xảy ra trong quá trình sản xuất và kinh doanh.
Điển hình như vụ Đông - Xuân năm 2022 - 2023, hiện tượng El Nino khiến nắng nóng kéo dài, suối khô cạn nhanh hơn dự kiến. Lúa Briết vốn là cây có thời gian sinh trưởng từ 135 - 150 ngày, vì vậy khi thiếu nước, cây khô, dễ đổ ngã.
HTX đã cùng nông dân trao đổi, chia sẻ và động viên nhau vượt qua những khó khăn trong quá trình sản xuất, kinh doanh |
Anh Nguyễn Việt Đức, Giám đốc HTX GNES kể lại, thời tiết năm 2023 diễn biến khác thường so với mọi năm. Tình trạng khô héo cùng với sự xuất hiện bọ trĩ và sâu đục thân khiến 45 ngày đầu, lúa phát triển chậm. Tất cả những hiện tượng trên gây lo lắng cho HTX và các hộ nông dân.
“HTX đã cùng người dân kiên trì theo dõi tình trạng cây lúa, ngưng sử dụng bón đạm sinh học qua lá, bón bổ sung gốc phân bột Humic để cải thiện bộ rễ và giải độc trong đất. May mắn tình trạng bạc lá được khắc phục, bọ trĩ và sâu đục thân xuất hiện thời gian đầu nhưng không phát tán, cây lúa dần hồi phục và tiếp tục sinh trưởng” - Chị Thy chia sẻ.
HTX GNES chế biến những sản phẩm từ gạo chất lượng như bún, hủ tiếu,… từ chính nguồn nguyên liệu dồi dào địa phương |
Kết quả tích cực từ vụ Đông - Xuân 2022 - 2023 chính là nền tảng cho việc hình thành Chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ Lúa gạo Ea Súp giữa HTX GNES với HTX Dịch vụ Nông nghiệp hữu cơ Naomi và HTX Thành Công Ea Lê. Trong đó, mỗi HTX đảm nhận những vai trò khác nhau trong chuỗi giá trị gạo và các sản phẩm chế biến như: bún, phở, hủ tiếu,… Cụ thể, HTX DVNN hữu cơ Naomi sẽ cung cấp dịch vụ, vật tư, phân bón; HTX Thành Công Ea Lê cung cấp dịch vụ, vật tư thu hoạch và sau thu hoạch, sơ chế xay xát gạo; HTX GNES chế biến những sản phẩm từ gạo, thương mại và xây dựng thương hiệu.
Kể từ khi thành lập, HTX GNES đã hỗ trợ nông dân trồng lúa duy trì hoạt động sinh kế có hiệu quả; hướng dẫn kỹ thuật canh tác, đầu tư giống, tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm; quản lý, giám sát quá trình sản xuất, thu hoạch đạt chất lượng. Qua đó, góp phần quảng bá đặc sản gạo Briết bản địa, giảm thiểu hao phí và tạo thành chuỗi liên kết khép kín, bền vững.