Mắc ca “4 sao”, sản phẩm đặc trưng với sinh kế người M’nông

Chị Thị Nhen, người M’nông ở bon Bu Prăng 2, xã Quảng Trực, là một trong những hộ đầu tiên trồng mắc ca. Năm 2012, chị được cấp 320 cây giống mắc ca để trồng xen trong rẫy cà phê, sau thời gian chăm sóc, tuyển lựa hiện còn 200 cây đang cho thu hoạch. Mỗi năm chị thu được 3 tấn quả. Nhận thấy tiềm năng và lợi thế của cây mắc ca, chị đầu tư xuống giống thêm 1.600 cây giống.

Chị Thị Nhen chia sẻ, tôi tham gia HTX Nông nghiệp, Dịch vụ Long Việt (HTX Long Việt) từ khi HTX thành lập. HTX đã hỗ trợ gia đình tôi cây giống, phân bón trả chậm, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, thu hái đúng thời điểm để bảo đảm chất lượng, giá thu mua cao hơn giá thị trường.

Cũng là một thành viên của HTX, chị Thị Nghinh ở bon Bu Lum, xã Quảng Trực cho biết: “Trước đây nhà tôi có đất nhưng thiếu vốn, không dám mở rộng sản xuất. Nhờ HTX hỗ trợ đầu vào và bao tiêu sản phẩm, tôi đã trồng được 150 cây mắc ca đang cho thu hoạch, thêm 150 cây đang chăm sóc năm thứ hai”. Với 1,5 ha đất được khai thác hiệu quả, kinh tế gia đình chị Thị Nghinh đã dần ổn định.

HTX Long Việt, đóng chân trên địa bàn xã Quảng Trực, sau thời gian thành lập và phát triển, HTX hiện có 44 thành viên, hơn 100 hộ liên kết, trong đó, có khoảng 60% hộ liên kết với HTX là đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ. HTX đã hình thành vùng nguyên liệu hơn 700 ha, trong đó có 200 ha mắc ca cho thu hoạch. Sản lượng khoảng 200 tấn/năm.

Bà Nguyễn Thị Thùy Dung, Chủ tịch HĐQT HTX Long Việt cho biết, đặc thù địa phương hầu hết là người dân tộc M’nông sinh sống, canh tác. Phần lớn nông dân địa phương đều có đất sản xuất nhưng thiếu vốn và kỹ thuật, nên dễ bỏ hoang hoặc cho thuê đất.

Thấu hiểu điều này, HTX đã chủ động đầu tư, hỗ trợ cây giống, phân bón, áp dụng hình thức trả chậm, giúp nông dân yên tâm sản xuất mà không bị áp lực tài chính. Khoảng 3 năm trở lại đây, HTX đã cung cấp khoảng 10.000 cây giống, theo nhu cầu đăng ký của các hộ liên kết.

Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ cây giống, HTX còn đồng hành chặt chẽ cùng người nông dân từ khâu trồng đến chăm sóc. Kỹ thuật viên của HTX hướng dẫn “cầm tay chỉ việc”. Đồng thời, mỗi năm, HTX tổ chức mua chung khoảng 150 tấn hữu cơ, gần 1.000 chai thuốc BVTV sinh học các loại để giảm chi phí, đảm bảo chất lượng đồng đều cho cả vùng trồng.

HTX thường xuyên hướng dẫn người nông dân nhận diện quả già, thu hoạch đúng kỹ thuật để đảm bảo năng suất và chất lượng hạt. Đồng thời cam kết bao tiêu với giá thu mua cao hơn giá thị trường từ 3.000 - 5.000 đồng/kg để khuyến khích nông dân tuân thủ quy trình sản xuất đến thu hoạch.

Ngoài việc xây dựng vùng nguyên liệu, HTX đã đầu tư kho lạnh, máy tách vỏ xanh, máy chẻ hạt, máy sấy hạt mắc ca… để sơ chế, chế biến mắc ca. Sản phẩm sau chế biến được HTX gửi mẫu đi đánh giá, kiểm tra hàm lượng các chất, tỉ lệ dinh dưỡng. Qua những kết quả đánh giá, HTX đã tối ưu hóa quy trình chế biến, nâng cao chất lượng sản phẩm. Tiếp đó, xây dựng nhãn hiệu hàng hóa, gắn tem truy xuất nguồn gốc và bán ra thị trường. Đầu năm 2025, HTX đạt chứng nhận 4 sao OCOP cho sản phẩm mắc ca sấy.

Mỗi năm HTX cung cấp ra thị trường khoảng 20 tấn sản phẩm thành phẩm đã được đóng gói, gắn nhãn thương hiệu. Hiện nay, HTX đã gửi mẫu sản phẩm đến các thị trường lớn và có đơn hàng xuất khẩu sang Trung Quốc với số lượng lớn.

“HTX không chỉ hướng đến hiệu quả kinh tế mà còn mong muốn xây dựng thương hiệu nông sản gắn với sinh kế người dân tộc M’nông. Sản phẩm mắc ca được công nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh là nền tảng để phát triển sản phẩm lên 5 sao và mở rộng xuất khẩu”, bà Dung chia sẻ thêm.